Baza wiedzy

Nowe wytyczne MEN na rok szkolny 2025/2026: Co musisz wiedzieć?

Rok szkolny 2025/2026 przynosi znaczące zmiany w polskim systemie edukacji. Ministerstwo Edukacji Narodowej, pod kierownictwem minister Barbary Nowackiej, wprowadza kompleksową reformę edukacji MEN 2025, której głównym celem jest dostosowanie systemu oświaty do współczesnych wyzwań i potrzeb uczniów. Reforma, nazwana oficjalnie “Reforma26. Kompas Jutra”, zakłada stopniowe wdrażanie nowych rozwiązań, począwszy od roku szkolnego 2025/2026. Niniejszy artykuł stanowi kompendium wiedzy dla wychowawców szkolnych na temat najważniejszych zmian w systemie oświaty, które bezpośrednio wpłyną na ich pracę zawodową.

Zmiany w systemie oświaty 2025

Reforma edukacji MEN 2025 opiera się na kilku kluczowych filarach, których wdrożenie ma przyczynić się do stworzenia szkoły bardziej przyjaznej zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Minister Barbara Nowacka podkreśla, że szkoła powinna być miejscem, w którym wszyscy czują się dobrze i bezpiecznie – zarówno uczniowie, jak i kadra pedagogiczna.

Wytyczne MEN 2025/2026 – harmonogram wdrażania

Reforma będzie wdrażana etapowo, według następującego harmonogramu:

• rok szkolny 2025/2026 – wprowadzenie nowych przedmiotów: edukacja, obywatelska, edukacja zdrowotna; zmiana podstawy programowej WF,
• rok szkolny 2026/2027 – wdrożenie nowych podstaw programowych w przedszkolu oraz klasach 1 i 4 szkoły podstawowej,
• rok szkolny 2027/2028 – wprowadzenie nowych podstaw programowych w klasach 1 szkół ponadpodstawowych,
• 2031 rok – pierwsze egzaminy ósmoklasisty i matury w nowej formule (LO),
• 2032 rok – pierwsze egzaminy w nowej formule dla absolwentów techników.

Rozporządzenie MEN 2025/2026 – szczegóły dotyczące praw uczniów

Jednym z najważniejszych elementów nowych wytycznych MEN jest wprowadzenie instytucji Rzecznika Praw Uczniowskich. Zgodnie z projektem ustawy, która ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku, każda szkoła będzie zobowiązana do powołania Szkolnego Rzecznika Praw Uczniowskich. Jego głównym zadaniem będzie dbanie o respektowanie praw uczniów, które zostaną uregulowane w ustawowym katalogu.

Najważniejsze informacje dla wychowawców:

• Rzecznik będzie wybierany przez Radę Szkoły,
• Rzecznik będzie mógł uczestniczyć w posiedzeniach Rady Szkoły z głosem doradczym,
• Prawa uczniów, ich wolności oraz obowiązki zostaną jasno określone w ustawie,
• Wychowawcy będą zobowiązani do zapoznania uczniów z katalogiem praw i obowiązków.

Od 1 stycznia 2026 roku rady szkół i placówek staną się obowiązkowe. W ich skład będą wchodzili uczniowie, nauczyciele i rodzice – w równej liczbie. Rady mają zwiększyć samorządność, demokrację i wpływ uczniów na życie szkoły.

Kluczowe zadania rad szkół:

1. Wybór Szkolnego Rzecznika Praw Uczniowskich
2. Opiniowanie wprowadzenia jednolitego stroju szkolnego
3. Współdecydowanie o ważnych sprawach szkoły

Rady szkół muszą zostać powołane do 30 września 2026 r., a statuty zaktualizowane do 31 sierpnia 2026 r.

Zmiany w edukacji 2025 – nowa podstawa programowa

Ministerstwo Edukacji Narodowej zleciło Instytutowi Badań Edukacyjnych - Państwowemu Instytutowi Badawczemu opracowanie nowej podstawy programowej. Zespoły eksperckie pracujące nad podstawami do poszczególnych przedmiotów przekazały już pierwsze szkice, które są obecnie konsultowane i poprawiane.

Główne kierunki zmian w podstawie programowej:

• odchudzenie programów nauczania o około 20% – eliminacja treści zbędnych, przestarzałych lub zbyt szczegółowych,
• większy nacisk na kompetencje kluczowe – umiejętność uczenia się, kompetencje cyfrowe, przedsiębiorczość, kompetencje społeczne i obywatelskie,
• wprowadzenie elementów edukacji klimatycznej i zrównoważonego rozwoju,
• zmniejszenie liczby lektur obowiązkowych na rzecz większej autonomii nauczycieli w doborze tekstów.

Wychowawcy powinni być świadomi, że w roku szkolnym 2025/2026 wprowadzone zostaną nowe przedmioty: edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna, a także zmieniona zostanie podstawa programowa wychowania fizycznego.

“Przyjazna szkoła” dla uczniów z Ukrainy

Kontynuowany będzie program wsparcia dla uczniów z Ukrainy, który pierwotnie funkcjonował pod nazwą “Szkoła dla wszystkich”, a obecnie będzie realizowany jako “Przyjazna szkoła”. Program obejmuje lata szkolne 2024/2025, 2025/2026 i 2026/2027.

Najważniejsze elementy programu:

• dofinansowanie zatrudnienia asystentów międzykulturowych w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych,
• planowane objęcie wsparciem co najmniej 1179 szkół poprzez zatrudnienie minimum 1490 asystentów międzykulturowych,
• budżet programu wynosi 500 mln zł na trzy lata realizacji,
• koszty zatrudnienia asystentów międzykulturowych poniesione od stycznia 2025 roku przez JST będą refundowane z programu.

Zmiany w systemie oświaty 2025 – kwestie kadrowe i organizacyjne

Reforma edukacji MEN – podsumowanie

Rok szkolny 2025/2026 będzie okresem rozpoczęcia wdrażania kompleksowej reformy edukacji MEN 2025, której celem jest stworzenie szkoły bardziej przyjaznej, nowoczesnej i odpowiadającej na wyzwania współczesnego świata. Dla wychowawców szczególnie istotne będą:

1. Wprowadzenie Rzecznika Praw Uczniowskich i katalogu praw ucznia
2. Obowiązkowe rady szkół
3. Nowe zasady dotyczące frekwencji i klasyfikacji
4. Nowe przedmioty: edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna
5. Zmiany w statusie pełnoletnich uczniów
6. Program “Przyjazna szkoła” dla uczniów z Ukrainy

Bibliografia:

1. Pobrane z: Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2025). “Reforma26. Kompas Jutra” - nowa szkoła dla nowego pokolenia. [dostęp: 15.07.2025].
2. Pobrane z: Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (projekt z 8 lipca 2025 r.). [dostęp: 15.07.2025].
3. Pobrane z: Ministerstwo Edukacji Narodowej. (2025). Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie Rządowego programu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z Ukrainy “Przyjazna szkoła” w latach szkolnych 2024/2025, 2025/2026 i 2026/2027. [dostęp: 15.07.2025].
4. Pobrane z: Portal Samorządowy. (2025). Rewolucyjne zmiany dla uczniów i nauczycieli. MEN rozpoczęło największą reformę oświaty. [dostęp: 15.07.2025].
5. Prawo.pl. (2025). MEN nie rezygnuje ze zmian - reforma w podstawówkach w 2026 r. [dostęp: 15.07.2025].